Powrót kamiennej ślicznotki.

Relacje z Sudetów polskich i czeskich.
Awatar użytkownika
Pudelek
Posty: 8367
Rejestracja: 2013-07-08, 15:01
Lokalizacja: Oberschlesien

Powrót kamiennej ślicznotki.

Postautor: Pudelek » 2021-11-15, 17:20

Siedziałem sobie nad internetową mapą i zastanawiałem się, gdzie skoczyć do Czechów na jakąś sudecką jednodniówkę. W pewnym momencie przykuła moją uwagę konstrukcja w Rychlebach (Górach Złotych) - ni to wieża zamkowa, ni to twierdza... I jakaś taka znajoma, choć nowa! Tam pojedziemy!
Obrazek

Docieramy z Bastkiem na przełęcz Ramzovską (Ramzovské sedlo, Ramsauer Sattel). Jest późnowrześniowa niedziela i niezła pogoda, więc walą tu zmotoryzowane tłumy z co najmniej dwóch krajów. Na szczęście na parkingu zachowało się trochę wolnych miejsc - ważne, aby się nie pomylić i wjechać na ten bezpłatny, bliżej ośrodka narciarskiego.
Obrazek

Wypadałoby na dobry początek napić się piwa. Postanawiamy, że jeśli trafimy na pierwszą cenę poniżej 40 koron za kufel, to wchodzimy! Przeszliśmy sto pięćdziesiąt metrów i taką cenę zobaczyliśmy, więc usiedliśmy w restauracji hotelowej. Kelner nieco zdziwiony, że nie chcemy nic do jedzenia, ale pora była zdecydowanie za wczesna na posiłki, za to na napój energetyczny jak najbardziej odpowiednia.
Obrazek

Nasyciwszy chuć przekraczamy drogę i wchodzimy na teren Rychlebów (parking i hotel to były Jesioniki). Po drugiej stronie przystanek kolejowy Ramzová, najwyżej położony lub prawie najwyżej położony w Republice Czeskiej. Mniej więcej w tym miejscu biegnie także granica pomiędzy Śląskiem, a Morawami (peron leży jeszcze na Śląsku).
Obrazek

Na Śląsku będziemy jednak tylko krótką chwilę, bowiem czerwony szlak skręca na północny-zachód, na Morawy. Za nami widok na Šerák i Obří skály.
Obrazek

Przechodzimy przez Petříkov (Peterswald), wioskę niewielką, ale pełną starych domów. Mają także sporo obiektów dla turystów, co najmniej jedną otwartą knajpę oraz kaplicę/kościółek św. Wawrzyńca sprzed stu lat.
Obrazek
Obrazek

Wchodzimy w las. Szlak na razie prowadzi asfaltem, co u Czechów niespecjalnie dziwi. W pewnym momencie z boku widzimy pozostałości po kopalni grafitu.
Obrazek
Obrazek

Asfalt odchodzi w bok, zaczyna się normalna ścieżka. Spotykamy na niej kobietę z... plastikowym kieliszkiem wina w ręce.
Obrazek

Nieco po ponad godzinie osiągamy skrzyżowanie szlaków Císařská lovecká bouda. Chatka myśliwska stoi kawałek dalej, natomiast na rozwidleniu kilka lat temu wybudowano solidną, wielką wiatę z kominkiem. Od razu pojawia się więcej ludzi.
Obrazek

Siadamy pod wiatą na chwilę przerwy. Nadciągają kolejne panie z kieliszkami - okazuje się, iż degustują burčák! Co prawda piłem go już trochę w tym roku, ale i tak ślinka mi cieknie.
Obrazek

Przekroczyliśmy tysiąc metrów n.p.m., więc następny odcinek będzie prawie zupełnie płaski, co bardzo cieszy Bastka.
- Wreszcie normalny szlak, po zdobyciu wysokości nie trzeba się męczyć, a nie jak ostatnio w Beskidzie Śląsko-Morawskim! - woła.
Obrazek

Pierwszy widok na dzisiejszy cel główny.
Obrazek

Z naprzeciwka nadciąga coraz więcej grup, a także pojedynczych osób. Profil mocno niedzielny: wózki z dziećmi, sandalarze, klapkowicze, kijkowcy, emeryci ledwo trzymający się pionu... Podchodzimy do polany Palaš, gdzie parkują samochody. Fajnie tak, przyjechać sobie na górę czterema kółkami. Sporo jest także wozów na polskich blachach (nota bene granica z RP biegnie może dwieście metrów na północ od nas).
Obrazek

Moje kąśliwe komentarze na temat spotkanych aut spotykają się z reakcją Bastka:
- Jak zwykle marudzisz. To jeszcze nic złego te kilka samochodów.
- A ty jak zwykle jesteś naiwny - odpowiadam. - To dopiero początek, zaraz zobaczysz resztę.
I zobaczył. Parking pod schroniskiem był kompletnie zawalony, stały tam nawet kampery (przypominam, że to nie jest dolina, a okolice szczytowe).
Obrazek

Chata Paprsek to ładne, drewniane schronisko, które zachowało oryginalny wygląd z 1932 roku. Wybudowało je Mährisch-Schlesischer Sudetengebirgsverein i nazwało Schleslerhaus (Śląski Dom, choć nieustannie jesteśmy na Morawach). Niestety, w weekendy panuje tutaj atmosfera rodem z Krupówek, na co składa się możliwość legalnego dojazdu dłuższą asfaltową drogą ze Starého Města, a gdyby ktoś chciał jechać krócej, to może dojść z parkingu położonego dwieście metrów niżej. Zimą to z kolei popularny ośrodek sportów narciarskich. Gdy byłem tu pierwszy raz kilka lat temu, to trafiliśmy na pustkę, lecz to była wczesna godzina w środku tygodnia. Teraz - w niedzielne popołudnie - jest jak jest... Bastek przyznał, że tym razem marudziłem słusznie i nie przesadzałem ;).
Obrazek

Trudno mieć pretensje do ludzi, iż w dzień święty ruszyli w góry, ale nie sądziłem, że niemal wszyscy wwiozą swoje cztery litery czterema kółkami. Kolejka do baru to kilkadziesiąt osób na zewnątrz plus zawijas w środku. Wszystkie stoliki zajęte. Dzieciarnia okupuje wszystko i wszędzie. Nic tu po nas, idziemy dalej.
Obrazek
Obrazek
Obrazek

Zdjęcie panoramy Jesioników...
Obrazek

Drewniana kapliczka św. Krzysztofa wzniesiona w 2009 roku. Posiada dzwon z okresu międzywojennego, który kiedyś dzwonił w osadzie Grund Messinghammer. Początkowo nie umiałem odgadnąć o jaką wioskę chodzi, ale okazało się, że to dzisiejszy wyludniony przysiółek Brannej - Mosazné Hamry.
Obrazek
Obrazek

Zielonym szlakiem trawersujemy górę o intrygującej nazwie Stolec. Ludu spotykamy sporo, ale większość osób idzie w kierunku do nas przeciwnym, więc jest szansa, że w drugim miejscu będzie trochę luźniej...
Obrazek
Obrazek

Las się kończy i zaczyna rozległa polana. Teraz nasz cel widać jak na dłoni - ani chybi wieża zamkowa jak z bajki.
Obrazek

Szczyt Větrov (po niemiecku Zeh Koppe) stał się w tym roku najnowszą (i chyba największą) atrakcją Rychlebów. Czesi postanowili na nim wznieść replikę wieży widokowej, jaka do 1973 roku stała na Śnieżniku. Autorzy twierdzą, że dokładnie odwzorowano wygląd zewnętrzny i wewnętrzny - na podstawie zdjęć nie jestem w stanie stwierdzić, czy rzeczywiście to identyczna kopia, ale wymiary się zgadzają: wyższa wieża mierzy 33 metry, a niższa 17.
Obrazek

Oryginałowi patronował cesarz Wilhelm II (Kaiser-Wilhelm-Turm), kopia nazywa się Dalimilova rozhledna. Inicjatorem budowy był pan Dalimil Mika (stąd nazwa; także właściciel Chaty Paprsek), "zakochany" w konstrukcji ze Śnieżnika. "Powrót kamiennej ślicznotki" - jak napisano w folderze informacyjnym.

Jak na razie wieża wygląda trochę zbyt nowo, co nie dziwi, gdyż otwarto ją w lipcu 2021 roku. Warunki atmosferyczne zapewne szybko ją postarzeją i zwłaszcza w zimie będzie prezentować się pięknie. Niestety, ale zupełnie nie pasuje do niej żółty domek pełniący rolę bufetu. Wydaje się, iż ten śnieżnicki był lepiej wkomponowany, ale to też może być efekt starych fotografii i pocztówek. Nie mniej sam pomysł mi się podoba i osobiście uważam, że jeśli na Śnieżniku koniecznie powinna ponownie stanąć wieża widokowa (a nie powinna), to zdecydowanie wybrałbym rekonstrukcję kamiennej budowli, a nie stawiany tam obecnie "blender". Niech tylko Czesi uważają, aby nie dopuszczać na Větrov polskiego wojska, a zwłaszcza saperów...
Obrazek

Zostawiam Bastka z klamotami i uderzam do środka. Bilety sprzedaje automat, którego... obsługuje jakiś facet. Nowoczesna technika. Kosztują 120 koron, co jest ceną wysoką i raczej nie współmierną do tego, co możemy zobaczyć dookoła. Raczej płacimy zatem za możliwość wejścia do "historycznej" budowli.
Na wyższy taras prowadzi 168 schodów, można dostać kręćka.
Obrazek
Obrazek

Panorama z góry to przede wszystkim "korona" Wysokiego Jesionika, czyli Šerák, Keprník, Vozka i Černá stráň. Oraz oczywiście Pradziad - patrząc na niego uzmysławiam sobie, że nie byłem na nim już cztery lata! Mam go tak blisko, nieustannie go skądś obserwuję, ale zawsze wybieram inne miejsca do odwiedzenia.
Obrazek
Obrazek

Widoki w kierunku schroniska Paprsek i ichniejszego kompleksu narciarskiego. Z oddalenia nie prezentuje się aż tak strasznie.
Obrazek
Obrazek
Obrazek

Spojrzenie na południe w dolinę oraz na inne okolice. Prześwietlone od słońca szczyty na horyzoncie to już Hanušovická vrchovina, natomiast bliższe po prawej należą do Masywu Śnieżnika.
Obrazek

Uczciwie muszę napisać, iż z wieży widać niemal dokładnie to samo, co z poziomu gruntu. "Niemal" robi jednak w tym przypadku różnicę, gdyż z dołu nie zobaczymy Śnieżnika. A przecież o to chodziło, aby z kopii śnieżnickiej wieży móc spojrzeć na miejsce, gdzie stał oryginał! To zresztą tylko niecałe dziesięć kilometrów stąd. Najśmieszniej, że za pierwszym razem Śnieżnika... nie poznałem! Gapię się w tamtym kierunku i myślę: "Co to za góra? Ma jakąś wieżę, chyba tam jeszcze nie byłem". Zmyliła mnie właśnie ta nowo stawiana wieża, gdyż do tej pory Śnieżnik kojarzył mi się z płaską, pustą powierzchnią :D.
Obrazek
Obrazek

Widoki z dolnego tarasu - najciekawiej wyglądają dwa samotne tojki :D.
Obrazek
Obrazek
Obrazek
Obrazek

Docelowo w domku obok wieży ma działać restauracja lub schronisko. Na razie to jeszcze wielka prowizorka: nie szło nawet wejść do środka, do jedzenia nie ma nic poza przekąskami, na szczęście można kupić piwo. Organizacja była tak słaba, że w kolejce spędziliśmy prawie kwadrans. Mimo wszystko ludzi kręciło się tu mniej niż przy Paprsku, w końcu nie dojedziemy pod wieżę samochodem, tylko trzeba się przebijać pieszo!
Obrazek

Na zegarku wskazówki pokazały godzinę trzecią, niebo zaczęło się zaciągać, więc uznaliśmy, że pora się zbierać.
Obrazek

Szutrowymi drogami schodzimy do dolnej części kompleksu narciarskiego. W jego sąsiedztwie wyrosło całe osiedle domków.
Obrazek

Spoglądam na mapę i czasomierz: pociąg odjeżdża za godzinę i trzy kwadranse, a do przejścia mamy około ośmiu kilometrów. Musimy zatem trzymać tempo powyżej czterech kilometrów na godzinę, co powinno się udać, bo większość trasy prowadzi w dół.

Przy drodze stoją pozostałości Pomnika Poległych oraz krzyż - pamiątki po wiosce Gross - Würben (Velké Vrbno). Kiedyś liczyła ponad dwieście dusz, po 1945 niemal całkowicie się wyludniła i jej teren włączono w granice Starého Města. Inną pamiątką jest urzędowa tablica miejscowości z okresu międzywojennego.
Obrazek
Obrazek

Pokonywanie trasy idzie nam całkiem nieźle, niektóre kilometry połykamy poniżej dziesięciu minut. Tak jest do miejsca, gdzie kiedyś istniało Klein-Würben (Malé Vrbno) - widzimy tam ruiny budynków gospodarczych i mieszkalnych (sześć lat temu niektóre jeszcze stały), a szlak zaczyna pchać się w górę. Zmieniliśmy także pasmo górskie - Rychleby zastąpiła Hanušovická vrchovina (niektórzy zaliczają ją do szeroko rozumianych Jesioników).
Obrazek

Podejście na przełęcz pod Kutným vrchem (Hutten Berg) daje w kość i trochę nas zwalnia, na szczęście jest dość krótkie. Na przełęczy mamy chwilkę na złapanie oddechu oraz poszukiwanie řopíków kryjących się po krzakach i w lesie.
Obrazek
Obrazek

Kontrola czasu - jest nieźle. Na rogatkach Brannej (do 1947 znanej jako Kolštejn, a po niemiecku Goldenstein) jestem już spokojny, że zdążymy.
Obrazek

Branná to jedna z moich ulubionych sudeckich miejscowości. Ładnie położona, ładnie zabudowana. Dawniej miała status miasteczka, potem miasta, ale po wypędzeniu Niemców zdegradowano ją do rangi wsi. Co ciekawe - ogłoszona została miejską strefą zabytków, a nie wiejską.
W drodze zaglądamy na cmentarz z ciekawym Pomnikiem Poległych.
Obrazek
Obrazek
Obrazek

Niedzielne popołudnie to czas, kiedy takie osady raczej nie są zadeptywane przez tłumy przechodniów.
Obrazek
Obrazek

Bastek hipnotyzuje kota. Podczas każdego wyjazdu ma plan, aby jakiegoś porwać i przywieźć do domu, lecz do tej pory ciągle mu się to nie udało :D.
Obrazek

Na starówce jest co oglądać: budynek browaru restauracyjnego Kolštejn, nowy secesyjny ratusz, opuszczony stary ratusz (właściwie wójtostwo), renesansowy kościół świętego Michała oraz częściowo odnowiony zamek.
Obrazek
Obrazek
Obrazek
Obrazek

Do torów mamy jeszcze tylko kilkaset metrów... Tymczasem spotykamy kobietę z dzieckiem, która wypytuje o najbliższą restaurację i jest niepocieszona, iż musi się cofać na rynek.
Obrazek

Na dworzec przybywamy z dziesięciominutowym zapasem. Oczywiście nie jest to ostatni kurs, bo pociągi kursują regularnie co godzinę albo i dwie, lecz szkoda byłoby, aby uciekł nam sprzed nosa.
Obrazek

Wkrótce motorák wiezie nas z powrotem na Ramzovské sedlo. Z okien obserwujemy lasy pod Šerákiem oświetlone promieniami późnego słońca.
Obrazek

Ludzi z pociągu wychodzi sporo, lecz parkingi są już prawie puste. Czuć, że dzień, weekend i cały tydzień zbliża się ku końcowi.
Obrazek
Obrazek
Obrazek

Idąc do samochodu z zainteresowaniem przyglądam się drewnianemu domkowi wystawionemu przez Lasy Republiki Czeskiej. To wiata z trzema ławkami i stołem oraz dwoma kranami (w jednym niby płynie woda ze zlewiska Morza Bałtyckiego, a w drugim z Czarnego, bo przez przełęcz biegnie wododział). Drzwi nie są zamykane na zamek. Pomyślałem, że to niezłe miejsce na nocleg i nie przypuszczałem, jak szybko przyjdzie się mi o tym przekonać...
Obrazek
Staliśmy nad przepaścią, ale zrobiliśmy wielki krok naprzód!

Awatar użytkownika
Adrian
Posty: 9529
Rejestracja: 2017-11-13, 12:17

Postautor: Adrian » 2021-11-15, 18:20

Kurcze, ale fajnie wyglada ta wycieczka i zdjęcia jakieś takie inne, ładniejsze ;)

Widok z wieży bardzo fajny.

Awatar użytkownika
Pudelek
Posty: 8367
Rejestracja: 2013-07-08, 15:01
Lokalizacja: Oberschlesien

Postautor: Pudelek » 2021-11-15, 18:28

Ładniejsze pod jakim względem? :-o
Staliśmy nad przepaścią, ale zrobiliśmy wielki krok naprzód!

Awatar użytkownika
Adrian
Posty: 9529
Rejestracja: 2017-11-13, 12:17

Postautor: Adrian » 2021-11-15, 19:23

Pudelek pisze:Ładniejsze pod jakim względem? :-o


Hmmm, nie wiem, może temu że górskie takie bardziej, a nie ze wsi ;)

Chyba że zmieniłeś aparat ?
Ostatnio zmieniony 2021-11-15, 19:24 przez Adrian, łącznie zmieniany 1 raz.

Awatar użytkownika
Pudelek
Posty: 8367
Rejestracja: 2013-07-08, 15:01
Lokalizacja: Oberschlesien

Postautor: Pudelek » 2021-11-15, 19:54

Tak, zmieniłem, osiem lat temu ;)
Staliśmy nad przepaścią, ale zrobiliśmy wielki krok naprzód!

Awatar użytkownika
Dobromił
Posty: 14468
Rejestracja: 2013-07-09, 08:33

Postautor: Dobromił » 2021-11-15, 20:05

Zostało to zauważone i docenione.
Decyzją administracji Dobromił otrzymał nagany :
- za obraźliwą formę wypowiedzi oraz ironizowanie na temat innych użytkowników forum
- za niecytowanie w postach wypowiedzi, do których się odnosi
- za relację przypisaną do niewłaściwego działu

Awatar użytkownika
Adrian
Posty: 9529
Rejestracja: 2017-11-13, 12:17

Postautor: Adrian » 2021-11-15, 20:30

Pudelek pisze:Tak, zmieniłem, osiem lat temu ;)


Czyli to jednak góry ;)

laynn

Postautor: laynn » 2021-11-15, 21:18

Brrr, ileż ludzi. Widzę, że kiedyś słusznie pominąłem to miejsce ;)
Choć...w Jeseniki w końcu będę musiał zawitać.

Ostatnio czytam sporo opinii, różnych o tej budowie na Śnieżniku. Jedna, jest oczywista, budowla już stoi, to nie ma co o niej rozdzierać szat ;)

Awatar użytkownika
opawski1
Posty: 1058
Rejestracja: 2016-02-21, 09:15
Lokalizacja: Prudnik
Kontakt:

Postautor: opawski1 » 2021-11-15, 22:30

Parę razy byłem w okolicy Paprsku zimą i latem, ale jakoś zawsze w tej okolicy było spokojnie ;) Choć do środka tego schroniska nie wchodziłem nigdy, jakoś zawsze nie miałem potrzeby korzystać z jego usług. Zaskoczyłeś mnie, że tam można podjechać autem... nigdy nie widziałem tam tylu aut...
a co do wieży na Vetrovie ładnie ją odwzorowali rzeczywiście jest niemal identyczna jak na zdjęciach ze Śnieżnika. Postarali się, choć może lokalizacja nie do końca trafiona, przydałoby się jakieś bardziej widokowe miejsce, jakiś wyższy szczyty. Najlepiej Śnieżnik... no ale tam już nasi stawiają "blender" więc niech już skończą swoje piękne dzieło :P Może nie będzie aż taka straszna? Moje zdanie o wieży na Śnieżniku jest takie że jeśli chcieli odbudowywać to mogli ją odwzorować na historyczną, ale że wyszło jak wyszło to niech już skończą i nie słuchają nawiedzionych czeskich ekologów, którym w pobliżu Sky Walk, a teraz budowa mostu nad doliną w Dolni Moravie nie przeszkadza ;)
Ostatnio zmieniony 2021-11-15, 22:48 przez opawski1, łącznie zmieniany 3 razy.
MOJA STRONA O GÓRACH OPAWSKICH: http://www.goryopawskie.eu/

Awatar użytkownika
Pudelek
Posty: 8367
Rejestracja: 2013-07-08, 15:01
Lokalizacja: Oberschlesien

Postautor: Pudelek » 2021-11-15, 23:42

laynn pisze:Choć...w Jeseniki w końcu będę musiał zawitać.

to nie Jeseniki ;)

laynn pisze:Jedna, jest oczywista, budowla już stoi, to nie ma co o niej rozdzierać szat

e tam - poprzednią polskie wojsko wysadziło pod byle pretekstem, to tę też może :lol Wieża to jedno, ale zagospodarowanie okolicy drugie - pytanie, ile stworzą tam lunaparku...

opawski1 pisze:Postarali się, choć może lokalizacja nie do końca trafiona, przydałoby się jakieś bardziej widokowe miejsce, jakiś wyższy szczyty.

podejrzewam, że za tą lokalizacją przeważyła bliskość schroniska - możliwe, że teren ten też należał do jego właściciela i fundatora wieży. To zresztą ponoć dość szemrana postać.

opawski1 pisze:ale że wyszło jak wyszło to niech już skończą i nie słuchają nawiedzionych czeskich ekologów

ale to nie nawiedzeni czescy ekolodzy łamią ustalenia odnośnie budowy - np. duże materiały miały być transportowane śmigłowcem, a zamiast tego wybudowano normalną drogę pod ciężki sprzęt. I ona już tam zostanie na stałe. Ot, takie typowe polskie cwaniactwo, nie tylko Czesi przeciwko temu protestowali. Więc jeśli oni są nawiedzonymi ekologami, to ja też - bo jeśli ode mnie by to zależało, to goniłbym te całe odwieżowe towarzystwo daleko won od gór.
Ostatnio zmieniony 2021-11-15, 23:43 przez Pudelek, łącznie zmieniany 1 raz.
Staliśmy nad przepaścią, ale zrobiliśmy wielki krok naprzód!

laynn

Postautor: laynn » 2021-11-16, 08:19

Chodziło mi o początek.
parking i hotel to były Jesioniki)

Awatar użytkownika
Piotrek
Posty: 10907
Rejestracja: 2013-07-06, 21:45
Lokalizacja: Żywiec-Sienna
Kontakt:

Postautor: Piotrek » 2021-11-18, 17:38

Trzeba przyznać, że wieża jest interesująca i nawet ładnie się prezentuje - faktycznie, niby zamek, niby wieża :)

Co do tłumów samochodowych, to z pewnością nie jest przypadłość tylko Czechów. Gdyby u nas były schroniska i miejsca dostępne wygodnym dojazdem, w takiej ilości jak u nich, to tak samo leniwce walili by pod sam szczyt/schronisko. A nawet i zwiększyła by się frekwencja o tych, co pojawili by się jedynie z powodu możliwości dojazdu.

Awatar użytkownika
Pudelek
Posty: 8367
Rejestracja: 2013-07-08, 15:01
Lokalizacja: Oberschlesien

Postautor: Pudelek » 2021-11-18, 21:13

Piotrek pisze:Gdyby u nas były schroniska i miejsca dostępne wygodnym dojazdem, w takiej ilości jak u nich, to tak samo leniwce walili by pod sam szczyt/schronisko.

czego najlepszym przykładem jest np. Równica. Problem jest taki, że u Czechów takich miejsc jest więcej, a nawet jeśli dojechać nie idzie, to i tak doprowadzą na wszelki wypadek asfalt. Przecież nawet na Pradziad dojeżdża się całkiem blisko szczytu!
Staliśmy nad przepaścią, ale zrobiliśmy wielki krok naprzód!

Awatar użytkownika
Wiolcia
Posty: 3458
Rejestracja: 2013-07-13, 19:14
Kontakt:

Postautor: Wiolcia » 2021-11-18, 21:30

A, to tę wieżę widziałam w prześwitach z Paprska w styczniu! Chyba była jeszcze w budowie, a ja zastanawiałam się, co to takiego... No to już wiem. Fajne zdjęcia - "ślimaki" ze schodów prowadzących na nią :)

Awatar użytkownika
Pudelek
Posty: 8367
Rejestracja: 2013-07-08, 15:01
Lokalizacja: Oberschlesien

Postautor: Pudelek » 2021-11-18, 23:11

Na ślimakach można było dostać kręćka ;) A także obserwować z góry ludzi czekających w kolejce do automatu - człowieka z obsługi :D
Staliśmy nad przepaścią, ale zrobiliśmy wielki krok naprzód!