W październiku udało mi się kupić bilety w promocyjnej cenie do miasta w Brandenburgii i tak jakoś wyszło, że niemal cały dzień spędziłem w dawnym radzieckim sektorze. W Berlinie Zachodnim tylko wysiadałem i wsiadałem do autobusu.
Pochmurnym porankiem docieram koleją miejską do Treptower Park. To jeden z większych parków Berlina.
![Obrazek](https://3.bp.blogspot.com/-BSFkePh9_mg/WmogyVcIDtI/AAAAAAAAOUk/9i2Snj7FJCQao8LhG9KMzApxTE8zOiFPgCKgBGAs/s640/DSC_8013.jpg)
Nieopodal stacji znajduje się przystań statków kursujących po Szprewie. W taką pogodę raczej nie będą mieli tłumów chętnych.
![Obrazek](https://3.bp.blogspot.com/-27OQiPLAPYc/WmohQ_-Y0PI/AAAAAAAAOUo/4EtJSejjMdUEzLlc20csfD7-UBK1pV9rACKgBGAs/s640/DSC_8012.jpg)
Przechadzam się zielonymi uliczkami mijając powalone drzewa. Kilka dni wcześniej nad Europą po raz kolejny przechodziły niszczycielskie wiatry.
![Obrazek](https://2.bp.blogspot.com/-x0l2p7dzE0Q/WmoheN3G8iI/AAAAAAAAOUw/Njv3FuMSnQ0koHjjJGWWc-vxy__7OR4FACKgBGAs/s640/DSC_8015.jpg)
Zapomniałem wydrukować sobie mapę tej części miasta, ale liczę, że swój cel uda mi się odnaleźć. I rzeczywiście: wkrótce staję pod szarym łukiem triumfalnym!
![Obrazek](https://4.bp.blogspot.com/-8yzBx7xN_Q8/WmohqhUYAaI/AAAAAAAAOU0/EgCPQcbZQR8yWXffgimgeyJvShRjAE98gCKgBGAs/s640/DSC_8024.jpg)
Po bokach daty, gwiazdy z sierpem i młotem oraz napisem Отечественная война - Ojczyźniana wojna.
![Obrazek](https://3.bp.blogspot.com/-psSNGJSAgyA/WmoicCW391I/AAAAAAAAOVA/W4v-6pd9-0ABiuvTV_wQV2OxAHS9dlN4wCKgBGAs/s640/DSC_8025.jpg)
Po przejściu leśnej alei wchodzę na "dziedziniec", na którym znajduje się rzeźba Matki - Ojczyzny.
![Obrazek](https://4.bp.blogspot.com/-TVrQMexhRRs/WmoioMfIpNI/AAAAAAAAOVE/qfDcZmd4JcwFvGVQp7ttTQga-6bCGBKJwCKgBGAs/s640/DSC_8031.jpg)
Odwracam się na główną oś. Widok robi wrażenie.
![Obrazek](https://2.bp.blogspot.com/-xvB02JmCFQI/Wmoi6IlpBzI/AAAAAAAAOVQ/L0qW0oGqPz8pIJprzuwNbUe6BLWHIH0MQCKgBGAs/s640/DSC_8033.jpg)
Znajdujemy się na cmentarzu żołnierzy radzieckich (określanym również jako pomnik żołnierzy radzieckich) poległych w bitwie o Berlin. Powstał on w latach 1946-1949 na terenie dawnego boiska i terenów sportowych. Zaprojektował go "kolektyw radzieckich twórców", którego pomysł został wybrany z licznych propozycji wysłanych na ogłoszony konkurs.
![Obrazek](https://3.bp.blogspot.com/-GVl6Mwrz0LM/WmokGrYu3PI/AAAAAAAAOVg/jqiYgct4kJYU48pNHSja3PZrwxJhIbGZwCKgBGAs/s640/DSC_8036.jpg)
Szeroka droga otoczona kłaniającymi się brzozami prowadzi do głównego pola kompleksu, które zaczyna się dwiema konstrukcjami stylizowanymi na flagi.
![Obrazek](https://2.bp.blogspot.com/-cbaspntjYLo/WmokUF1Jq4I/AAAAAAAAOVk/SaGzAeg9AT0YInxJWaHfCYxTTl_-n7WhQCKgBGAs/s640/DSC_8046.jpg)
Pod każdą z nich klęczący żołnierz w pełnym umundurowaniu i uzbrojeniu.
![Obrazek](https://3.bp.blogspot.com/-bmhd-y2DnvU/WmokwlnNzGI/AAAAAAAAOVo/yFBZ0ZuCW085_tWLx-pGoay5uhxY-xxUgCKgBGAs/s640/DSC_8037.jpg)
![Obrazek](https://3.bp.blogspot.com/-lPf5eH8Ghy4/WmokwnEwAJI/AAAAAAAAOVo/BduaSwaeuMgesdn9kI1WRSxYU30koB9cACKgBGAs/s640/DSC_8038.jpg)
Dalej rozciąga się położony niżej teren zbiorowych grobów zakończony gigantyczną rzeźbą.
![Obrazek](https://4.bp.blogspot.com/-zTGg-DtxkKg/WmoldmgK_4I/AAAAAAAAOV0/yH_BKvWOTacAaqhP-gkb5D2EXAHGYytywCKgBGAs/s640/DSC_8040.jpg)
![Obrazek](https://4.bp.blogspot.com/-UwkM0mHQMDg/WmollnzceoI/AAAAAAAAOV4/Oixe3RqrbuA1fIsrCSmHZSIO5HvQKmB5wCKgBGAs/s640/DSC_8044.jpg)
Metalowy wieniec ozdobiony jest wstęgą w czarno-żółtych barwach. To kolory Orderu Sławy, odznaczenia za zasługi bojowe w czasie II wojny światowej. Wzięto je bezpośrednio z carskiego Orderu Świętego Jerzego. Ponownie stały się szerzej znane kilka lat temu, noszone przez rosyjskich separatystów w Donbasie i na Krymie, w związku z tym są niepożądane w niektórych krajach dawnego ZSRR.
![Obrazek](https://4.bp.blogspot.com/-mywX_vUOKgc/Wmomlo5kkhI/AAAAAAAAOWA/neHsNhWnZ_kFDSl71fnFVf8YqSf2r-yGwCKgBGAs/s640/DSC_8048.jpg)
Wzdłuż alejek ustawiono 16 białych sarkofagów z marmuru. Symbolizują 16 republik radzieckich istniejących w momencie budowy cmentarza. Jedna z nich - Karelo-Fińska SRR - została kilka lat później "zdegradowana" do mniej znaczącego tworu republiki autonomicznej, jednak nie miało to wpływu na pomniki w Berlinie.
![Obrazek](https://1.bp.blogspot.com/-W7wa7qTm8gU/WmoncDnifuI/AAAAAAAAOWI/qlbT70yz0qEH4rOL357wYs-OhcvMRP6ngCKgBGAs/s640/DSC_8045.jpg)
Na ścianach umieszczono płaskorzeźby z wojenną tematyką. Zaczyna się od zgliszcz po niemieckich zbrodniach...
![Obrazek](https://3.bp.blogspot.com/-WfhZPmvckfg/WmonvdeHDMI/AAAAAAAAOWQ/QAm1VfrksLM32UShYw4HT7_s2-muD7ECQCKgBGAs/s640/DSC_8049.jpg)
Potem idzie już jak w zegarku: lud karmi i zbroi żołnierzy (z tego wynika, że państwo nie było w stanie)...
![Obrazek](https://4.bp.blogspot.com/-NdO4JUrcA20/Wmon6_IAcgI/AAAAAAAAOWU/N2qhmvymjCo7zB6rPtd7PBlsbYWWt2VgQCKgBGAs/s640/DSC_8051.jpg)
...1) rekruci składają przysięgę, 2) zwarte szeregi ruszają do boju z duchem Lenina w tle (widać nawet jego mauzoleum z Placu Czerwonego), 3) kolejne bitwy rozkładają Wehrmacht na czynniki pierwsze, 4) Armia Czerwona jest radośnie witana przez niemieckich antyfaszystów albo narody ZSRR.
![Obrazek](https://2.bp.blogspot.com/-sPf7jCHnpbY/WmoosioTJuI/AAAAAAAAOWc/rPDEe0dxDjQpG7uqVB9ou6BSImuf-8sMwCKgBGAs/s640/Ost-Berlin.jpg)
Zabrakło ostatniej sceny, jak żołnierze wracający do Kraju Rad lądują w gułagach, bo widzieli za granicą lepsze życie, niż mieli u siebie. Zamiast tego jest powrót zwłok, niesionych przez chłopa uskarżającego się na ból krzyża.
![Obrazek](https://4.bp.blogspot.com/-mC7_Zi3DtVM/WmopEGOXs3I/AAAAAAAAOWg/OzkeAjKtxa04L59ZZiNT9me4YJTq_BUIACKgBGAs/s640/DSC_8063.jpg)
Na krótszych bokach wykuto myśli Stalina: w jednym rzędzie po rosyjsku, w drugim po niemiecku.
![Obrazek](https://1.bp.blogspot.com/-PkAIbbzX_tw/WmopR7GjdZI/AAAAAAAAOWk/H-PTgU9JX5kpU_eh_0uOZcJkviD9uccdACKgBGAs/s640/DSC_8052.jpg)
Jak widać niektórzy z odwiedzających niewiele sobie robili z towarzystwa cytatów tak wielkiego wodza
![;)](./images/smilies/icon_wink.gif)
![Obrazek](https://4.bp.blogspot.com/-2pDQmGOo820/Wmopp18OOLI/AAAAAAAAOWo/mH8KlH_HvHouSnzRBZA4UmyJNS4OfbG9gCKgBGAs/s640/DSC_8060.jpg)
Imprezy odbywają się pewnie w nocy, dzisiaj przechadzam się między grobami sam, nie licząc kilku samotnych biegaczy. Aura nie rozpieszcza: pełne zachmurzenie, lekko mży, lecz dzięki temu lepiej czuć klimat tego miejsca.
Zamykająca cmentarz rzeźba (o ile przy tych rozmiarach można jeszcze użyć tego słowa) "Wyzwoliciel" ma 12 metrów wysokości i waży 70 ton. Przedstawia sierżanta niosącego na ręku małą dziewczynkę, trzymającego miecz (!) i depczącego swastykę.
![Obrazek](https://2.bp.blogspot.com/-JDTPEMyWkVE/WmoqDyCmxbI/AAAAAAAAOWw/clUtSk7V4QYXLC6qw67nBk6w8aPYaDW9ACKgBGAs/s640/DSC_8057.jpg)
Do środka cokołu można zajrzeć przez kratę. Widać natchnioną mozaikę. Sam kopiec z żołnierzem przypomina nieco słowiańskie kurhany.
![Obrazek](https://3.bp.blogspot.com/-YcIy5Id2s2Y/Wmor8Jz0koI/AAAAAAAAOXA/q27IeVL_6-8asxPG_y6RYR9imqpItWerACKgBGAs/s640/DSC_8067.jpg)
Do budowy cmentarza użyto m.in. kamieni i granitu ze zniszczonej Nowej Kancelarii Rzeszy. Jest największym pod względem powierzchni w Niemczech, ale dopiero drugi jeśli chodzi o liczbę pochowanych czerwonoarmistów: ma ich tu spoczywać 5-7 tysięcy. Więcej ciał złożono na nekropolii w Pankow.
![Obrazek](https://1.bp.blogspot.com/-FpoRR-otqyA/WmouU4S7mAI/AAAAAAAAOXE/VHkwFzV0OecU7KgVzzBkDPmc0DWKetRqQCKgBGAs/s640/DSC_8073.jpg)
W okresie Zimnej Wojny corocznie 9 maja odbywały się tutaj uroczyste imprezy z udziałem władz państwowych i partyjnych Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec (SED) oraz wierchuszki sowieckiej. Propagandowe spędy zdarzały się zresztą znacznie częściej, gdyż Treptower Park był najważniejszym tego typu miejscem w NRD.
W styczniu 1990 roku doszło tu do wielosettysięcznej manifestacji antyfaszystowskiej. Powodem była seria wandalizmów po upadku Muru Berlińskiego, o którą oskarżano środowiska skrajnie prawicowe. Wśród 250 tysięcy demonstrantów było wiele osób, które z przerażeniem patrzyły na rozpadające się DDR, są więc podejrzenia, iż wszystko zostało sprowokowane przez agentów Stasi obawiających się o utratę pracy i wpływów. Na próżno - miesiąc później wschodnioniemiecką bezpiekę rozwiązano, a po dziesięciu miesiąc również Niemiecka Republika Demokratyczna przestała istnieć.
![Obrazek](https://3.bp.blogspot.com/-4hT1NeZoxg8/WmowMBDTDII/AAAAAAAAOXI/3ZRip7dlCbk3xWBWB9UrclmpaN5BcdyJgCKgBGAs/s640/DSC_8074.jpg)
Obecnie cały kompleks jest po remoncie i chroniony przez władze niemieckie. Co jakiś czas odbywają się tutaj spotkania różnych środowisk lewicowych i weteranów radzieckich. Oficjele rosyjscy regularnie składają tu kwiaty. Ostatnia parada wojskowa z udziałem kanclerza Kohla i prezydenta Jelcyna miała miejsce w sierpniu 1994 w czasie wyjazdu poradzieckich jednostek wojskowych z RFN.
![Obrazek](https://3.bp.blogspot.com/-U-wS1Vb54Go/Wmow7xZmpAI/AAAAAAAAOXM/ee3RuEl4YKIwtY4nRIUkuB0tDRkWKQo3ACKgBGAs/s640/DSC_8079.jpg)
Jeśli ktoś interesuje się cmentarzami wojskowymi albo socrealizmem to koniecznie powinien tu zajrzeć!
Mokrymi alejkami wracam na S-Bahnę, która dowozi mnie do dzielnicy Friedrichshain. Wysiadam na Landsberger Alee obok hali pływackiej schowanej w niecce.
![Obrazek](https://2.bp.blogspot.com/-1WkEeP4lTOU/Wmo7WXs1ppI/AAAAAAAAOXw/_OUdt_DIyCQZ_uPXAZ2Mq3FFyp7qXHh0QCKgBGAs/s640/DSC_8089.jpg)
Zabudowa typowa dla demoludów, a na chodniku można by urządzać zawody.
![Obrazek](https://3.bp.blogspot.com/-9v3qkhwJ_nA/Wmo7bGbrKVI/AAAAAAAAOX0/KHY7dpvfU7UtYYaXdmBIMLbw3BmzqgU1gCKgBGAs/s640/DSC_8086.jpg)
Obiekt starszej daty w remoncie - to chyba dawny dworzec.
![Obrazek](https://3.bp.blogspot.com/-fwOeN6vS2V4/Wmo8JN92P4I/AAAAAAAAOX4/uHsbmo7daucbGyoymLIQ5NW2oVCvSQPNgCKgBGAs/s640/DSC_8087.jpg)
Na wyświetlaczu informacja o korkach - ale to wszystko daleko. Tutaj nie widać pośpiechu obecnego w centrum Berlina.
![Obrazek](https://1.bp.blogspot.com/-Agq4XJMdLFg/Wmo8R1G4crI/AAAAAAAAOX8/4fLXyWNSWck8nCsb8tsgU-BM6Cyg00XdgCKgBGAs/s640/DSC_8090.jpg)
Odwiedziłem Treptower Park, teraz przyszła kolej na Volkspark Friedrichshain - najstarszą publiczną enklawę zieleni stolicy Niemiec. Założono go w latach 40. XIX wieku. W czasie walk w 1945 został mocno zniszczony, bowiem na jego terenie znajdowało się kilka dużych schronów oraz wieże przeciwlotnicze.
Kompleksowo zrekultywowany ma wiele tajemniczych zakątków, placów, ścieżek. W centralnej części trwają jakieś zawody dzieciaków. Mimo kiepskiej pogody większość uczniów pędzi jak szalona wzdłuż taśm wyznaczających trasę biegu. Z tyłu widać zamgloną wieżę na Alexanderplatz, która wygląda się jak z innej bajki. A to tylko nieco ponad 2 kilometry stąd.
![Obrazek](https://2.bp.blogspot.com/-w0y2-Lc4TD0/Wmo-Fjnao1I/AAAAAAAAOYM/DEqLHBjKookzd4H42VKC3fvpWsGITVIIACKgBGAs/s640/DSC_8096.jpg)
W "parku ludowym" zachowała się inna pamiątka z poprzedniej epoki: Pomnik Żołnierza Polskiego i Niemieckiego Antyfaszysty (Denkmal des polnischen Soldaten und deutschen Antifaschisten). Gdy po raz pierwszy usłyszałem tą nazwę to wydawała się tak dziwaczna, że aż wymyślona... No cóż, jedno jest pewne: niemieccy antyfaszyści (poza tymi związanymi z Moskwą) raczej z polskim żołnierzem nie współpracowali.
![Obrazek](https://1.bp.blogspot.com/-trSjAVfUigI/Wmo_GEEpaVI/AAAAAAAAOYc/yssIWIX-DEEWQ6G2IOXEYqvO_fGzJzVuQCKgBGAs/s640/DSC_8100.jpg)
Kiedyś gdzieś w okolicy chowano żołnierzy 1 Armii Wojska Polskiego szturmujących Berlin. Długo w niemieckiej ziemi nie poleżeli: zostali ekshumowani i ponownie pogrzebani w Siekierkach na Ziemiach Wyzyskanych. Ponoć część z nich spoczęła w masowych grobach radzieckich i ci mogą znajdować się tutaj do tej pory.
Po zakończeniu wojny stosunki pomiędzy PRL i NRD były na tyle złe (mimo oficjalnej przyjaźni), że nie było mowy o jakimkolwiek upamiętnieniu polskich poległych. Dopiero w 1967 roku, kiedy między Odrą zapanowała odwilż, zaczęto myśleć o wspólnym pomniku. Ostatecznie w 1972 roku stanęło widoczne na zdjęciach dzieło, które trudno nazwać cudem architektury.
Jako materiał użyto śląskiego granitu, autorami było 2 Polaków i 2 Niemców. Między schodami umieszczono trójjęzyczną płytę.
![Obrazek](https://4.bp.blogspot.com/-T6q94z_KhIo/WmpCeKiwm2I/AAAAAAAAOYk/0cYfYVSk0NcT3M-hsEpxCQqfzbZ6iGVwgCKgBGAs/s640/DSC_8101.jpg)
W Polsce ów pomnik podlegałby pod ustawę "dekomunizacyjną" i zostałby zburzony przy zachwytach prawdziwych patriotów - tutaj nadal stoi, niczego nie zmieniono, dodano tylko nowe tablice informacyjne. Godło NRD i herb PRL ciągle są na swoich miejscach.
![Obrazek](https://4.bp.blogspot.com/-oFjj7J2rxZ0/WmpGj35S0fI/AAAAAAAAOZA/QDqBZFYMN_gI24a5EzJBsuc8aiJq-L4LgCKgBGAs/s640/BBerlin.jpg)
Częścią pomnika jest długi kamień ze znaną dewizą...
![Obrazek](https://1.bp.blogspot.com/-T3VAbpXSzmw/WmpHHlidNkI/AAAAAAAAOZU/nP871zHbhzQzUA4SbORuNxWeAPpTDl5WACKgBGAs/s640/DSC_8106.jpg)
...oraz płaskorzeźba z trzema postaciami: żołnierzem radzieckim, polskim oraz niemieckim antyfaszytą. Polak i Niemiec patrzą gdzieś w bok, człowiek sowiecki łapie Polaka za ramiona i chyba chce, aby także gapił się do przodu
![:D](./images/smilies/icon_mrgreen.gif)
![Obrazek](https://1.bp.blogspot.com/-W8J0qXntVH4/WmpIFRG3rkI/AAAAAAAAOZ4/oruxWuLYNkgjQTUSk2jJfp0C8gUpMGh8wCKgBGAs/s640/DSC_8109.jpg)
Obiekt jest na razie w dość dobrym stanie, chyba był remontowany, ale Berlińczykom służy głównie do jazdy na desce i rolkach, więc postępuje powolna dewastacja...
Idę sobie dalej parkowymi uliczkami szukając ciekawszych miejsc. W jednym z zakątków oglądam fontannę z kolumnadą Märchenbrunnen sprzed wieku. Po wojnie była wiele lat rekonstruowana i zamykana w celu naprawy systemu wodnego.
![Obrazek](https://2.bp.blogspot.com/-kI5xBHN2RYY/WmpKBLbQWRI/AAAAAAAAOaI/vZH807cA_dQteaPONTfKs1HemQ6onFkbwCKgBGAs/s640/DSC_8115.jpg)
Gdzie indziej mijam pomnik Hiszpańskich Brygad Międzynarodowych wybudowany w 1968.
![Obrazek](https://3.bp.blogspot.com/--W7bgtVyZp4/WmpK1Rv3gpI/AAAAAAAAOaM/MYZfV-aq8Es8BzA1cZWmEO8rN5Vq4ev9ACKgBGAs/s640/DSC_8120.jpg)
W głębi parku kolumna z głową Starego Fryca. Kolumna jest oryginalna, popiersie króla zrekonstruowano w 2000 roku na podstawie oryginału, który zaginął po wojnie. W dolnej części widać ślady po kulach.
![Obrazek](https://1.bp.blogspot.com/-qqQBZmqtk0M/WmpNJsgXPzI/AAAAAAAAOag/GnFfsB-GQ5EMb8SjpXroLuAZ6I3MNNyGACKgBGAs/s640/DSC_8130.jpg)
![Obrazek](https://2.bp.blogspot.com/-YFIT_ENCdcw/WmpNJssY3UI/AAAAAAAAOag/Z6Z-8egtzKEnom-sqBdv8979ca8szG4cwCKgBGAs/s640/DSC_8133.jpg)
Na koniec wizyty w parku zaglądam na Cmentarz Ofiar Rewolucji Marcowej (Friedhof der Märzgefallenen). Chodzi o wydarzenia Wiosny Ludów z 1848 roku. Ciała zabitych rewolucjonistów (ponad 200 osób) pochowano właśnie tutaj, głównie w zbiorowych kwaterach.
![Obrazek](https://4.bp.blogspot.com/-ARl2clJGCbc/WmpO2UZAb5I/AAAAAAAAOa0/Qc3hEW5dAx8-9Bh9aGQCcXRFb9iBtKDywCKgBGAs/s640/DSC_8138.jpg)
Niektóre osoby doczekały się jednak osobnych nagrobków.
![Obrazek](https://4.bp.blogspot.com/-CPw_jwmT7Fk/WmpPAywbGxI/AAAAAAAAOa4/G47H99zuAo8BBsWi-fDpPfHiDv0szb6vwCKgBGAs/s640/DSC_8143.jpg)
![Obrazek](https://3.bp.blogspot.com/-yLF_nRaOSzI/WmpPA-sfrLI/AAAAAAAAOa4/5jj_SYDn2744niN6JqU7F8cocQmgN4ruwCKgBGAs/s640/DSC_8147.jpg)
Powyżej leży Gustav von Lenski (Gustaw Leński), dowódca powstańczej barykady pochodzący z prusko-polskiej rodziny.
Po Wielkiej Wojnie miejsce spoczynku znaleźli tutaj także zabici w czasie rewolucji listopadowej w 1918 roku - głównie żołnierze występujący przeciwko rządowi.
![Obrazek](https://4.bp.blogspot.com/-iSctgayVHAA/WmpRRQCV6eI/AAAAAAAAObQ/qzTDYftXc70JtSvnKcCZSNkZcCQcPkpMQCKgBGAs/s640/DSC_8139.jpg)
W okresie międzywojennym kwiaty składali tu przede wszystkim członkowie KPD i SPD. Za czasów nazistów nekropolia była zapomniana i raczej nikt na nią nie zaglądał, aby nie robić sobie kłopotów. NRD znów przywróciło ją do łask, cmentarz uporządkowano, pojawiły się nowe kamienie z cytatami... Waltera Ulbrichta, sekretarza SED.
W latach 60. przy płocie stanął Czerwony Marynarz - część pochowanych tu zbuntowanych żołnierzy służyła wcześniej w cesarskiej flocie.
![Obrazek](https://4.bp.blogspot.com/-3DRNDq-qlow/WmpT-Fbc2oI/AAAAAAAAObg/GJbduK4MUhUU08XSayInhy_CF4DD9Q7agCKgBGAs/s640/DSC_8155.jpg)
Czasem pojawiali się tutaj nawet ludzie z zachodniego Berlina, czego komunistyczne władze starały się nie zauważać. Kolejne prace konserwatorskie przeprowadzono po zjednoczeniu Niemiec.
![Obrazek](https://4.bp.blogspot.com/-x0jjkJYGLPg/WmpTrBhxtMI/AAAAAAAAObc/oIaOKrfY5qU-LbN-L1clXy_ApNPG7oMOgCKgBGAs/s640/DSC_8141.jpg)
![Obrazek](https://2.bp.blogspot.com/-DBpHQHJuFWg/WmpTrH46DNI/AAAAAAAAObc/KOXxNE2_IR81w8d3PitTbJZ5cT-WdcjbgCKgBGAs/s640/DSC_8149.jpg)
Obok cmentarza działa niewielka izba pamięci w dość nietypowym kształcie. Zaglądam na chwilę.
![Obrazek](https://1.bp.blogspot.com/-ToQWNtou4Yo/WmpULfVk2iI/AAAAAAAAObk/BjhJotBSKWAdZnHudVhr6_YZATW1_t6ygCKgBGAs/s640/DSC_8156.jpg)
Aby oszczędzić czas tramwajem dojeżdżam na stację, skąd składy kolei miejskiej zawiozą mnie do kolejnej dzielnicy Berlina Wschodniego.
![Obrazek](https://2.bp.blogspot.com/-gS55zWZOJG4/WmpUxmxYaCI/AAAAAAAAObs/tZ6rIrPLvzsrmBYT3LZvYGOGn4Hk56F0ACKgBGAs/s640/DSC_8162.jpg)